Onderzoekers van het Radboudumc in Nijmegen hebben een mogelijk verband gevonden tussen de (verhoogde) activiteit van bepaalde darmbacteriën en activiteit in de hersenen. Bij mensen met ADHD vonden ze een grotere hoeveelheid bacteriën die via dopamine de beloningscentra in de hersenen minder gevoelig zouden kunnen maken, een essentieel kenmerk van ADHD. Het is de eerste keer dat deze relatie is gevonden. Meer onderzoek is nodig om de relatie te bevestigen en het oorzakelijk verband op te helderen.

Elk mens wordt bewoond door miljarden micro-organismen, die per locatie sterk van samenstelling en aantal kunnen verschillen. In de neus leven bijvoorbeeld hele andere groepen micro-organismen dan op de huid of in de darmen. Het wordt steeds duidelijker dat het microbioom, zoals het geheel van deze micro-organismen wordt genoemd, ook een rol kan spelen bij ziekte en gezondheid. Variaties in het microbioom zijn bijvoorbeeld al in verband gebracht met darmziekten, reumatoïde artritis en eczeem.

Darm praat met hersenen

De onderzoekers hebben gekeken naar verschillen in de darmbacteriën van jongvolwassenen met en zonder ADHD. Bovendien onderzochten ze of eventuele verschillen iets te maken hebben met de manier waarop de hersenen van beide groepen functioneren. ADHD is een stoornis in de hersenontwikkeling. De stoornis hangt samen met afwijkingen in de dopamineverwerking, de beloningsmechanismen en de onderliggende neurologische ‘bedrading’. De vraag is: wat voor invloed de darmbacteriën daarop zouden kunnen hebben?

De onderzoekers keken naar het microbioom in de ontlasting van vele ADHD-patiënten en gezonde controles. Daarnaast kregen deelnemers een specifieke taak voorgeschoteld, die verschillen aan het licht brengt over hoe hersenen met beloning omgaan. Verschillen die met een hersenscan in beeld zijn te brengen. Uit eerder onderzoek is bekend dat deze beloningstaak sterk afhankelijk is van de hersenstof dopamine.

Dopamineproducent

Het onderzoek laat zien dat in de darmen van vrijwilligers met ADHD méér bacteriën zitten die een stof produceren die kan worden omgezet in dopamine, dan bij gezonde vrijwilligers. Bij de mensen bij wie ook een hersenscan was gemaakt, is vervolgens gekeken of dat bacteriële verschil bij hen ook verschil in de hersenenactiviteit liet zien. Deelnemers met en zonder ADHD die meer van die bacteriën in hun darmen hebben, vertonen inderdaad minder activiteit in de beloningsgebieden van hun hersenen, een essentieel kenmerk van mensen met ADHD.

De onderzoekers vermoeden dat die ‘bacteriële stof’ via het bloed in de hersenen terecht kan komen om daar – na omzetting in dopamine – de hersenenfunctie te beïnvloeden. Of zo’n oorzakelijk verband werkelijk bestaat, moet in nieuwe en grotere studies verder worden uitgezocht.