Wereldwijde verspreiding van auto-immuunziekte toegeschreven aan westerse voeding

Luister naar dit artikel

Steeds meer mensen over de hele wereld lijden omdat hun immuunsysteem niet langer het verschil kan zien tussen gezonde cellen en binnendringende micro-organismen. Ziekteverdedigingsmechanismen die hen ooit beschermden, vallen in plaats daarvan hun weefsel en organen aan.

Er worden grote internationale onderzoeksinspanningen geleverd om deze trend te bestrijden – waaronder een initiatief in het Londense Francis Crick Institute, waar twee wereldexperts, James Lee en Carola Vinuesa, afzonderlijke onderzoeksgroepen hebben opgericht om de precieze oorzaken van auto-immuunziekten te helpen opsporen, aangezien deze omstandigheden bekend zijn.

“Het aantal auto-immuungevallen begon ongeveer 40 jaar geleden in het westen te stijgen”, vertelde Lee aan de Observer. “Maar we zien er nu enkele opduiken in landen die nog nooit dergelijke ziekten hebben gehad.

De grootste recente toename van gevallen van inflammatoire darmaandoeningen was bijvoorbeeld in het Midden-Oosten en Oost-Azië. Daarvoor hadden ze de ziekte nauwelijks gezien.”

Auto-immuunziekten variëren van type 1 diabetes tot reumatoïde artritis, inflammatoire darmaandoeningen en multiple sclerose. In elk geval raakt het immuunsysteem zijn draden gekruist en schakelt het gezond weefsel uit in plaats van infectieuze agentia.

Alleen al in het VK hebben ten minste 4 miljoen mensen dergelijke aandoeningen ontwikkeld, en sommige mensen hebben er meer dan één. Internationaal wordt nu geschat dat het aantal gevallen van auto-immuunziekten met tussen de 3% en 9% per jaar toeneemt. De meeste wetenschappers denken dat omgevingsfactoren een sleutelrol spelen bij deze stijging.

“De menselijke genetica is de afgelopen decennia niet veranderd”, zegt Lee, die eerder aan de universiteit van Cambridge werkte. “Dus er moet iets veranderen in de buitenwereld op een manier die onze aanleg voor auto-immuunziekten vergroot.”

Dit idee werd gesteund door Vinuesa, die eerder aan de Australian National University werkte. Ze wees op veranderingen in het dieet die plaatsvonden naarmate meer en meer landen westerse diëten adopteerden en mensen meer fastfood kochten.

“Fastfood-diëten missen bepaalde belangrijke ingrediënten, zoals vezels, en er zijn aanwijzingen dat deze verandering het microbioom van een persoon beïnvloedt – de verzameling micro-organismen die we in onze darm hebben en die een sleutelrol spelen bij het beheersen van verschillende lichaamsfuncties,” zei Vinuesa.

“Deze veranderingen in onze microbiomen veroorzaken vervolgens auto-immuunziekten, waarvan er nu meer dan 100 soorten zijn ontdekt.”

Beide wetenschappers benadrukten dat individuele vatbaarheden betrokken waren bij het oplopen van dergelijke ziekten, aandoeningen die ook coeliakie en lupus omvatten, die ontstekingen en zwellingen veroorzaken en schade aan verschillende organen, waaronder het hart, kunnen veroorzaken.

“Als je geen bepaalde genetische gevoeligheid hebt, krijg je niet per se een auto-immuunziekte, hoeveel Big Macs je ook eet”, zegt Vinuesa. “Er is niet veel dat we kunnen doen om de wereldwijde verspreiding van fastfoodfranchises een halt toe te roepen. Dus in plaats daarvan proberen we de fundamentele genetische mechanismen te begrijpen die ten grondslag liggen aan auto-immuunziekten en die sommige mensen vatbaar maken, maar anderen niet. We willen de probleem op dat niveau aanpakken.”

Deze taak is mogelijk dankzij de ontwikkeling van technieken waarmee wetenschappers nu kleine DNA-verschillen tussen grote aantallen individuen kunnen lokaliseren. Op deze manier is het mogelijk om gemeenschappelijke genetische patronen te identificeren bij mensen die lijden aan een auto-immuunziekte.

“Tot voor kort hadden we gewoon niet de tools om dat te doen, maar nu hebben we deze ongelooflijke kracht om DNA op grote schaal te sequencen en dat heeft alles veranderd”, zei Lee. “Toen ik begon met onderzoek, wisten we ongeveer een half dozijn DNA-varianten die betrokken waren bij het veroorzaken van inflammatoire darmaandoeningen. Nu kennen we er meer dan 250.”

Dergelijk werk vormt de kern van de inspanningen van Lee en Vinuesa, die tot doel hebben uit te vinden hoe deze verschillende genetische routes werken en de vele verschillende soorten ziekten te ontrafelen waar artsen nu naar kijken. “Als je kijkt naar sommige auto-immuunziekten – bijvoorbeeld lupus – is het de laatste tijd duidelijk geworden dat er veel verschillende versies van zijn, die kunnen worden veroorzaakt door verschillende genetische routes,” zei Vinuesa. “En dat heeft gevolgen als je op zoek bent naar de juiste behandeling.

“We hebben veel potentieel bruikbare nieuwe therapieën die voortdurend worden ontwikkeld, maar we weten niet aan welke patiënten we ze moeten geven, omdat we ons nu realiseren dat we niet precies weten welke versie van de ziekte ze hebben. En dat is nu een belangrijk doel voor auto-immuunonderzoek. We moeten leren hoe we patiënten moeten groeperen en stratificeren, zodat we ze de juiste therapie kunnen geven.”

Lee benadrukte ook dat het toenemende aantal gevallen van auto-immuunziekten over de hele wereld betekende dat nieuwe behandelingen en medicijnen nu dringend nodig waren, meer dan ooit tevoren. “Momenteel zijn er geen remedies voor auto-immuunziekten, die zich meestal bij jonge mensen ontwikkelen – terwijl ze proberen hun opleiding af te ronden, hun eerste baan te krijgen en een gezin te stichten”, zei hij.

“Dat betekent dat steeds meer mensen geopereerd worden of de rest van hun leven regelmatig injecties moeten krijgen. Het kan grimmig zijn voor patiënten en een enorme druk op de gezondheidszorg leggen. Vandaar de dringende noodzaak om nieuwe, effectieve behandelingen te vinden.”

Bronnen: The Guardian